قدرت مکش بادکش در طول حجامت باید به تدریج افزایش یابد
یعنی اگر در مرحلۀ اول رأس گنبد تورم  16 میلی متر است در مرحلۀ دوم 12 و در مرحلۀ سوم به 14 میلی متر افزایش یابد اما اگر بعضی پوستها چنین عکس العملی نداشتند نباید باعث
نگرانی حجّام گردد.

 
نکات مورد توجه هنگام حجامت:

1- در تمام مراحل حجامت از ابتدای بادکش گذاری تا انتهای پانسمان حجّام نباید فرد حجامت شونده را تنها بگذارند چه آنکه ممکن است به دلایل بسیار ساده مشکل خاصی برای وی رخ دهد.

2- حجّام باید مسلط بر وضعیت جسمی و روانی حجامت شونده باشد منجمله با نگاه کردن به صورت و پوست، با سخن گفتن و پرسیدن شرایط جسمی و روانی، با لمس
پوست بدن میتوان این مرحله را تحت کنترل داشت.

3- بعد از تیغ زدن و گذاردن بادکش جهت خونگیری بدون ایجاد حساسیت به فرد حجامت شونده تذکر می دهیم هر زمان علائم ضعف، بیحالی، سرگیجه، سنگینی سر، تهوع و هر حالت غیر مترقبه ای داشت ما را آگاه نماید.

4- با توجه به اینکه این علائم نشان واکنش بدن به عمل حجامت است و می تواند
پیش زمینه غشوه باشد حجّام باید ضمن برداشت لیوان حجامت تدابیر لازم را در این
زمینه به عمل آورند.

5- حجامت شونده باید در حین حجامت از موارد ذیل پرهیز نماید:

سخن گفتن زیاد به هر نوع منجمله موبایل
استعمال مواد دخانی
هر گونه تحریک اعصاب

6- بهترین کار این است حجامت با ذکر ودعا وصلوات در حین حجامت تأثیرات حجامت را برای خویش افزایش دهد.

 
بعد از حجامت :

بیمار در همانجا که حجامت می شود جهت ملاقات باطبیب، جهت راهنمایی و پس از معاینات دقیق تر و دستورات غذایی مناسب پرونده تکمیل میگردد.

مهمترین نکات بعد از حجامت تا تقریبا دوازده ساعت بعد عبارتند از:
نخوردن لبنیات
عدم مقاربت در همان روز و شب
عدم فعالیت شدید جسمی و روانی و هیجانات اضطرابی واستعمال دخانیات

نخوردن تندی و شوری

( خوردن انار رسیده )شیرین( و بر حسب تمایل مکیدن آب آن، شربت عسل، شربت کاسنی، سکنجبین، خوردن ماهی، در مزاج های دموی و صفراوی یا ترشی های بی نمک.

در صورت ضعف بیشتر می توان از کباب بدون نان )گوسفند(، آبگوشت و مصرف
مایعات زیاد به خصوص آب میوه استفاده کرد.

حمام بهتر است در همان روز حجامت به واسطه ی رسیدن بدن به تعادل مناسب
انجام نپذیرد.

حجامت مانع نماز نمیباشد.

 در صورت افزایش زیاد و غیر عادی خون از موضع حجامت فضای خارج محل خراش را می توان با آب سرد شستشو داد.

بهتر است تا 2- 1 ساعت بعد از حجامت از خوردن غذا اجتناب کرد و به جای آن
مایعات و آبمیوه های فوق الذکر را مصرف نمود.

غشوه درحال حجامت:

یکی از واکنشهایی که در حال حجامت برای برخی از افراد بروز می کند ایجاد حالت غشوه یا شوک است که به صورت ناگهانی اتفاق می افتد.

اینک به بررسی عواملی که در ایجاد غشوه مؤثر می باشند پرداخته تا با ایجاد تمهیدات مناسب بتوان از
آن جلوگیری نموده ویا برخورد شایسته ای برای کنترل آن ارائه کرد.

توجه :
غشوه را با حملات صرعی اشتباه نکنید که درمان متفاوتی دارد.

یک عامل فراگیر برای بروز غشوه ترس است.
 برخی از افراد از ترس ایجاد خراش،
در ذهن زمینه ای می سازند که به محض برخورد با حجامت دچار شوک می گردند و رؤیت رنگ خون وتماشای فضای درمانی برای اینگونه افراد شوک آور است.
 مراقبت جدی این افراد و برخورد شایسته ومناسب با روحیۀ این افراد موجب کنترل آنان می شود.

جهت پیشگیری از حالت غشوه لازم است شرایط اطاق حجامت به ترتیب ذیل سامان یابد:

1- افراد به هیچ وجه در حال حجامت دیگران وارد اطاق نشوند وتا زمانی که کار حجامت قبل کاملاً تمام نشده است فرد بعدی وارد اطاق حجامت نشود.

2- تمامی ابزار مورد استفاده در حجامت قبل، جمع آوری گردیده و آثاری از آن روی تخت باقی نماند وبرای آرایش اطاق از رنگهای روشن استفاده شود و روکش تخت
حجامت در هر مرحله به طور کامل تعویض گردد.

3- افرادی که از حجامت می ترسند واین نگرانی در چهره ورفتار آنان مشهود است باید اولین کسانی باشند که کار حجامت آنان شروع شود و نباید شاهد خراش دیگران باشند چون در غیر اینصورت تصور تحمل سختی همه افراد قبل از خود را نخواهد داشت وچه بسا قبل از اینکه مشغول حجامت این افراد شویم دچار شوک گردند.


4- تکرار بعضی کلمات مثل تیغ ، خون وکلمات مشابه برای این گونه افراد شوک آفرین است وبهتر است برای این گونه ابزار کلمات ویژه ای جایگزین گردد تا احتمال ترس افراد ویا ایجاد شوک کم شود.

5- باید ارتباط با بیمار را از طریق صحبت، پرسش احوال، توصیه به ذکرصلوات، دعای حجامت و آیة الکرسی برقرار نمود و هرچند لحظه با تماس دست روی شانه بیمار میزان حرارت بدن وی را کنترل نمود و تغییر در رنگ لبها و چشم ها را باید با
دقت مد نظر داشت وتمامی افرادی که جهت انجام حجامت در جایگاه مخصوص قرار می گیرند، بدون عینک باشند.

عوامل جسمانی ایجاد کنندۀ غشوه:
1- غلظت خون :
در این افراد گاهی بادکش اولیه موجب ایجاد شوک می گردد و به نظر می رسد قطع ارتباط لحظه ای خون به مغز بر اثر کشش عضلانی به منظور انبساط و یا کشش شدید خون موجب بروز این حالت می گردد. در اینگونه موارد واکنش، آنی وشدید است
وفقط تماس مداوم وتوجه به بیمار میتواند حجّام را جهت برخورد مناسب برای کنترل بیمار یاری نماید.
 باید دقت نمود که ابزار پیشگیری وکنترل شوک در اطاق حجامت
همیشه وجود داشته باشد.

لازم است که افراد بدون کفش روی تخت حجامت قرار گیرند تا در صورت بروز شوک فوراً پای آنان جمع شده ودر موقعیت کنترل شوک قرار گیرند.

2- گرسنگی وتشنگی:
گرسنگی و تشنگی نیز ازعواملی هستند که در بروز غشوه ناشی از حجامت مؤثر می باشند. ولذا باید تذکر داده شود که افراد گرسنه یک نوشیدنی قوت بخش قبل از حجامت بنوشند.
این نوشیدنی باید دارای مواد قندی باشد و بهترین آن شربت عسل
است .

3- خستگی وعصبانیت :
نگرانی شدید، خستگی مفرط وعصبانیت زمینه مناسبی برای ایجاد غشوه است.

 
نوشیدن آب سرد، خوابیدن، وضو با آب سرد و شستشوی پاها با آب سرد رفتارهای مناسبی برای عادی سازی حالات اینگونه افراد خواهد بود.

معاشرت وقاعدگی:
در روایات دوازده ساعت قبل و بعد از حجامت نزدیکی ممنوع گردیده وعلّت این کار را ایجاد ضعف در بدن دانسته اند.

طب سنتی دو تخلیه اساسی همزمان از بدن را مناسب نمی داند. این یک اصل است وباید همیشه رعایت گردد مگر زمانیکه بیمار در
شرایط ویژه ای بسرمی برد که تأخیر حجامت وی جایز نیست دراین صورت با تجویز نوشیدنی های تقویتی و خرما باید حجامت نمود.
بهر حال چنین افرادی مستعد بروز
شوک ناشی از حجامت می باشند.

 حجامت در ایام قاعدگی نیز ممنوع است وتا پایان قاعدگی لازم است که از انجام حجامت خودداری شود در صورتیکه این موضوع رعایت نگردد بروز شوک در افراد بیشتر خواهد بود.

بهر حال چنانچه شوکی نیز ایجاد
نشود، نتیجه شایسته ای از حجامت به دست نیامده و امکان بروز ضعف و سردرد و لرزش اندام تا 12 ساعت بعد از حجامت وجود خواهد داشت.


5- ضعف عمومی بدن:
برخی از افرادی که دچار شوک می گردند دچار ضعف عمومی هستند چنانچه حجامت آنان ضروری است باید نوشیدنی تقویتی قبل از حجامت به آنان داده شود.

وجود نوشیدنی دارای مواد قندی در تمامی مطب های محل حجامت ضروری است اگر این نوشیدنی شربتی از عسل باشد بهتر است در غیر این صورت باید یک قاشق مرباخوری عسل را آرام آرام بلیسد تا جذب بدن گردیده و قوت مناسب رابرای انجام حجامت پیدا کنند.

6- نشستن نامناسب :
بهترین حالت بدن برای انجام حجامت نشسته بصورت چهار زانو می باشد.
 نشستن پشت میز تحریر با پای آویزان زمینه را برای بروز شوک مساعد می سازد.
بنابراین افراد باید در موقعیت مناسب قرار گیرند تا کمتر در معرض شوک قرار گیرند.

7- فشار خون پائین :
برخی از افراد که دارای فشار خون پائین هستند در حال حجامت دچار شوک می گردند چون تفکیک این افراد از بین دیگران به سادگی میسر نیست بهتر است از ابتدای حجامت مورد توجه قرار گیرند.

نقش حجامت در ترک اعتیاد به مواد مخدر:

اعتیاد به مواد مخدر یک معضل بزرگ اجتماعی در جوامع می باشد.
 از آنجایی که افراد معتاد جزء نیروی کار مفید جامعه محسوب نشده واز طرف دیگر مشکلات زیادی را حداقل از نظر اقتصادی برای خود، خانواده و جامعه ایجاد می کنند ترک دادن آنها
اهمیت ویژه ای می یابد.

تاکنون روشها وداروهای مختلفی برای ترک اعتیاد ابداع وبه کار گرفته شده است.  بعضی از این روشها بسیار گران و برخی دیگر طولانی مدت هستند وبعضی دیگر نیاز به بستری کردن بیمار دارند.

تعدادی از روشها نیز هیچ پایه علمی نداشته و هدف آنها صرفاً عوام فریبی وسودجویی است.

به توفیق وهدایت الهی موفق شده ایم روش ترک اعتیاد بوسیله حجامت را بدست بیاوریم وعقیده داریم ترک اعتیاد بوسیله حجامت بهترین روش ممکن است )
صد البته حجامت بهمراه تجویز داروهای گیاهی نتایج عالی تری بدست خواهد آمد( زیرا:

1- درمان بصورت سرپایی بوده هیچ نیازی به بستری کردن بیمار وجود ندارد .

2- درمان بسیار ارزان بوده با حداقل وسایل وامکانات امکان پذیر است.

3- طول مدت درمان بسیار کوتاه )معولاً 4-3 روز و به ندرت 7 روز( می باشد.

4- مهمترین معضل در ترک اعتیاد تحمّل درد از جانب بیمار است. با روش حجامت ترک اعتیاد بدون درد یا با حداقل درد امکان پذیر است.

5- با روش حجامت معمولاً هیچ نیازی به مصرف داروی شیمیایی وجود ندارد.

6- احتمال اعتیاد مجدد بیمار که با روش حجامت اقدام به ترک اعتیاد می کند، نسبت به روش های دیگر کمتر است که دراین مورد بیشتر توضیح خواهیم داد.

مکانیسم تأثیر حجامت در ترک اعتیاد:

جهت اثبات مکانیسم اثر حجامت، انجام تحقیقات آزمایشگاهی الزامی است ولی آنچه به عنوان فرضیه مطرح شده عبارتند از :

الف – آزادسازی مواد ضد درد در بدن: به نظر می رسد حجامت با آزاد کردن یکسری مواد ضد درد )اندورفین( نقش اساسی در رفع درد دارد.

مشکل اصلی در ترک اعتیاد نیز کنترل دردی است که چند ساعت بعد از قطع مصرف بروز می کند. از آنجائیکه
مشاهده کرده ایم بلافاصله بعد ازاتمام حجامت تمامی دردها از بین می رود نتیجه گرفته ایم که این تأثیر سریع علتی جز آزاد شدن مواد ضد درد در بدن ندارد.

ب – دفع سموم از بدن:
حجامت نقش اساسی در دفع سموم از بدن دارد و این حقیقتی است که در روایات اشاره شده .

در روایت آمده است که غذای مسمومی به حضرت رسول اکرم )ص( وهمراهان ایشان خوراندند. حضرت بعد از خوردن آن غذا حجامت فرمود و به همراهان خود نیز دستور دادند که حجامت کنند.
       
با الهام گرفتن از این روایت و روایات مشابه می توان نتیجه گرفت که حجامت با همین مکانیسم باعث پاکسازی سریع خون از مواد مخدر و تسریع در درمان  می شود و احتمالاً اگر از نظر آزمایشگاهی غلظت مواد مخدر را در خون حجامت اندازه گرفته
و با خون ورید مقایسه کنیم این نتیجه تأیید می شود.

ج – تقویت قوای عقلانی: یک از معضلات موجود در راه ترک اعتیاد، روی آوردن مجدد به آن توسط کسانی است که بعد از زحمات زیاد موفق به ترک می شوند. به همین علت امروزه مطرح می کنند که معتادان مشکل روانشناسی و فکری دارند وتا زمانی که این مشکل در آنها رفع نشود طرح های موجود برای ترک اعتیاد منجربه
شکست می شوند.

 بر همین اساس پیشنهاد شده است که افراد معتاد حتماً تحت
مشاوره با روانکاو و روان درمان قرار گیرند .

حجامت تنها روی سلامت جسم تأثیر نداشته بلکه موجب سلامت روح و روان فرد نیز می شود.

حضرت علی )ع( می فرماید :
»انَّ الحجامَة تُصحِحُ البَدَّنّ وتشُّدُّ العقلَ«

مشاهدات محدود ما نشان می دهد درمواردی که شخص معتاد بوسیله حجامت اقدام به ترک اعتیاد می کند، احتمال اعتیاد مجدد وی کمتر از سایر روشهاست.
حتی در مواردی بیماراذعان می کند که نسبت به مواد مخدر تنفر پیدا کرده و میلی به آن ندارد.

بنابراین اگر در نظر بگیریم که حجامت باعث تقویت مبانی عقلی در بیمار می شود می توانیم نتیجه بگیریم علتی که باعث می شود معتادان ترک شده کمتر از سایر روشهای درمانی به اعتیاد مجدد روی آورند ، همانا تأثیر حجامت بر تعقل آنها می باشد.

چنانچه این فرضیه از نظر آماری به اثبات برسد، مشخص خواهد شد که حجامت آسان ترین و کامل ترین روش ترک اعتیاد است .
 
     
روش ترک اعتیاد با حجامت :

الف: به بیمار می گوئیم مصرف خود را قطع وهنگامی که حالت خماری ودرد عضلات بدن شروع شد، مراجعه کند یعنی هنگام مراجعه حتماً باید درد بدن او شروع شده باشد و الّا حجامت اثر مطلوب را نخواهد داشت.
 در واقع در اینجا می خواهیم از مکانیسم آزاد شدن مواد ضد درد در بدن، درست در لحظه ای که بیمار درد دارد، استفاده کنیم.

نکته اول: معمولاً خود بیمار می داند که اگر چند ساعت از مواد استفاده نکند درد شروع می شود لذا به او می گوئیم مصرف خود را قطع کند و ...

نکته دوم: لازم نیست بیمار حین مراجعه درد شدیدی داشته باشد لذا برای اینکه خیلی اذیت نشود می گوئیم به محض شروع درد خود را به مطب برساند و بیمار را توجیه
می کنیم ساعت ترک خود را طوری تنظیم نماید که در هنگام درد درمانگاه و پرسنل جهت ارائه خدمات حضور داشته باشند.

نکته سوم: در مورد معتادانی که مقدار مصرف در آنها زیاد باشد )به تجربه مقدار زیاد را بیشتر از دو بند انگشت در شبانه روز محسوب می شود( توصیه می کنیم از یک هفته قبل از مراجعه مصرف خود را به تدریج کاهش دهند وبه یکباره مصرف خود
راقطع نکنند والّا کنترل درد و سایر علائم ترک در آنها مشکل خواهد بود.

ب: بعد از مراجعه بیمار، برای وی تشکیل پرونده داده در مورد اعتیاد وی این اطلاعات را ثبت می کنیم :

1- نوع اعتیاد )تریاک، شیره، هروئین و...(

2- مدت اعتیاد چند سال است؟

3- طرز مصرف (خوراکی، استنشاقی، ترزیقی)

4- مقدار مصرف روزانه
      
5- آیا سابقه ترک داشته یا خیر؟ این سؤال از آن جهت حائز اهمیت است که بدانیم در ترک اعتیادهای قبلی غیراز درد چه مشکلات حاد دیگری داشته است؟
مثلاً اگر دچار اسهال یا استفراغ شدید شده از همین جلسه اول داروهای گیاهی لازم را برای پیشگیری از بروز یا شدت آنها تجویزکنیم.

6- آیا در حال حاضر درد دارد یا خیر؟ اگر درد نداشته باشد به او می گوئیم فردا یا هر موقع که درد داشت مراجعه کند.

ادامه مبحث کاربرد حجامت در ترک اعتیاد

جلسه اول:
در جلسه اول حجامت عام را انجام می دهیم زیرا معتادان حین مراجعه در قسمت های مختلف بدن درد دارند و حجامت عام به علت تأثیر فراگیر آن بر کل بدن باعث تسکین تمامی دردهای آنها می شود.

بعد از تمام حجامت عام از بیمار سؤال می کنیم که آیا هنوز درد دارد یا خیر؟
معمولاً اظهار می کنند کاملاً رفع شده وحالت سبکی ونشاط جای حالت خماری را
گرفته است.

چنانچه بعد از اتمام حجامت هنوز درد در ناحیه کمر یا ساق پاها وجود داشته باشد جهت تکمیل درمان بر روی این نواحی بادکش قرار می دهیم در این صورت اگر هنوز دردی وجود داشته باشد، رفع می شود.

تجویز داروی گیاهی :

بعد از اتمام جلسه اول، داروهای گیاهی لازم را تجویز کرده می گوئیم فردا جهت
ویزیت مجدد مراجعه کند.

 این داروها که عمومماً طبیعت گرم دارند عبارتند از:

1- زنیان:
در منابع طب سنتی از زنیان به عنوان دارویی که تأثیر مستقیم در سم زدائی داشته و علی الخصوص در ترک اعتیاد مؤثر می باشد، نام برده شده است.
 برهمین اساس ما آن را برای همه بیماران معتاد تجویز می کنیم و اغلب بیماران نیز از اثرات آن راضی بوده اذعان می کنند هر وقت آن را می خوریم حالت لرز واحساس سرما از بین رفته، بدنمان گرم می شود یا می گویند با مصرف آن درد و سوزش معده از بین می رود ویا حتی در مواردی گفته اند درد بدنمان با خوردن آن رفع می شود و...

طرز مصرف زنیان یک قاشق مرباخوری به صورت دم کرده روزی سه مرتبه که می توان آن را با عسل شیرین و مصرف کند.

2- عرق نعناء: چناچه درد وسوزش معده یا اسهال وجود داشته باشد می گوئیم آن را
بصورت شربت استفاده کنند.

3- اسطوخودوس:
در مواردی که بی قراری ، بی خوابی واضطراب وجود داشته باشد آن را بصورت دم کرده به مقدار یک قاشق غذا خوری صبح وشب تجویز می کنیم .

همانطور که گفته شد داروی اصلی که برای همه تجویز می شود زنیان است وسایر
داروها چنانچه بیمار در ترک قبلی خود مشکلات مربوط به آنها را داشته باشد یا حین
درمان فعلی دچار آنها شود تجویز می گردند.

هـ : جلسه دوم: اگر اعتیاد به مواد مخدر شدید نباشد، بیمار با همان یک جلسه درمان
بهبود یافته نیازی به مراجعه مجدد نمی بیند ولی در غالب موارد درد بیمار مجدداً از نیمه شب یا صبح روز بعد شروع وبه تدریج تا ظهر زیاد می شود به همین علت به همه
بیماران توصیه می کنیم فردا مجدداً مراجعه کنند تا در صورت لزوم حجامت تکرار
شود.

در جلسه دوم که معمولاً روز بعد میباشد، مجدداً سؤال می کنیم که بیمار درد دارد
یا خیر؟

اگر درد نداشت او را مرخص کرده می گوئیم هر زمان درد داشت مراجعه کند.
اگر درد داشت بررسی می کنیم که تمرکز درد وی در کدام قسمت بدن است و همان
موضع را حجامت می کنیم. مثلاً اگر درد بیشتر در کمر باشد حجامت چاربند کمر و
اگر در ساقین پا بیشتر است، ساق پایی که بیشتر درد دارد را حجامت می کنیم .

نکته اول: معمولاً بیماران در مراجعه دوم خود دیگر در قسمتهای بالا تنه) کمر به
بالا (درد ندارند و اگر دردی هم باشد از کمر به پائین است لذا در جلسه دوم معمولاً حجامت چاربند گودی کمر یا حجامت ساق انجام می شود البته در یک مورد بیماری داشتیم که در مراجعه دوم درد شدید از آرنج هر دو دست به پائین داشت که دراین
مورد خاص فصد انجام دادیم و درد هردو دست رفع شد.

نکته دوم: اگر بیمار همزمان درد کمر وساق پاها را داشت در جلسه دوم حجامت
چاربند را انجام می دهیم.
معمولاً بعد از اتمام حجامت درد ساقین هم از بین می رود ولی چنانچه هنوز در ناحیه ساقین درد داشت حجامت گرم و خشک بر روی ساقین قرار می دهیم . بعد از زایل شدن درد، بیمار را مرخص و یادآور می شویم چنانچه درد داشت مجدداً مراجعه کند.

نکته سوم: معمولاً با حجامت یکی از ساقها، درد ساق در پای دیگر هم رفع می شود و لازم نیست هر دو ساق همزمان حجامت شوند زیرا حجامت ساقین بطور همزمان در مواردی باعث تشدید ضعف در بیمار می شود.