تاثیرات متقابل کیان ثلاثه و طبایع چهارگانه /برگی از کتاب ارزشمند : “حقایق طب” مولف حاج محمد کریم خان کرمانی تاثیرات شخصیتی و روان شناختی مزاج ها روی انسان

با عرض سلام وادب خدمت تمامی هم میهنان عزیز.
امیدواریم دست به دست هم بسمت ایرانی پویا و گسترش طب ایرانی اسلامی حرکت کنیم و جهت گسترش طب ایرانی اسلامی با تدریس ها و آموزشهای رایگان در این سایت و سایتهای مشابه انجام میدهند به ثمر نشیند و در این مملکت اسلامی شاهد کشور ونسلی پویا باشیم.

نظام عالم نظامی بهم پیوسته است که هر جزئی از آن، با کل مجموعه در ارتباط است.
هر جزئی از اجزای این عالم، با اجزای هم زمان دیگر، رابطه ی عرضی دارد؛ همچنین با اجزای گذشته و آینده رابطه طولی دارد، همه اینها  باعث ایجاد مجموعه ای منظّم و جامع می شوند.

 مثلاً آب دریا به وسلیه ی نور خورشید گرم شده و سپس بخار می گردد و به صورت ابر رو به آسمان می رود، سپس تحت تأثیر عوامل جوّی به باران تبدیل می شود و بر زمین نازل و موجب رشد و نموّ گیاهان می گردد؛ حیوانات از این گیاهان تغذیه نموده و در نهایت انسان هم از آن گیاهان و هم از گوشت حیوانات تغذیه می نماید.

از آنجایی که بلغم خلطی سرکش است و مهار کردن آن دشواری هایی دارد درمان های آن در طب اسلامی هم درمان های زیادی هستند تا جایی که بیشتر از همه اخلاط موارد درمانی برای آن ذکر شده است.

درمان اول: افطار با آب ولرم.

در مطالب قبلی یک مطلب کامل درباره آب ولرم گفته شد و خواص عالی آن بیان شد. این مطلب را می توانید از اینجا مطالعه کنید.

درمان دوم: سویق خشک.

درباره سویق هم مطالبی عرضه شد که آن ها هم مطالبی خواندنی و خوب بودند که در اینجا می توانید آن را مطالعه کنید. نکته مهم که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که برای درمان بلغم حتما باید سویق، خشک مصرف شود.

روایت دیگری که اشاره به این درمان می کند این گونه آمده:

امام صادق علیه السلام : سه کف سویق خشک در ناشتا بلغم و مره را شفا می دهد تا این حد که چیزی باقی نمی ماند. [کافی ج ۶ ص۳۰۶ ح۸]

دفع همه اخلاط چهارگانه

هر بدنی دارای اعتدال مزاج ویژه خود است و از لحاظ مزاج با بدن دیگر متفاوت است. بهم خوردن هر یک از این اخلاط می تواند موجب برهم زدن تعادل و سلامت بدن شخص شود. در طب اسلامی درمان از ریشه آغاز می شود. منظور از ریشه بیماری، همان تعدیل مزاجهای چهارگانه در بدن فرد بیمار است. بنابراین در قدم اول باید به دفع همه اخلاط چهارگانه در بدن بیمار پرداخت تا ریشه بیماری رفع شود.

درمان مرکب برای دفع همه اخلاط چهارگانه در طب اسلامی

در طب اسلامی با مصرف تنها دو مورد می توانید تمام اخلاط چهارگانه که ریشه اصلی هر بیماری هستند محفوظ بمانید:

•  مرکب ۱
• سویق عدس

سودا

سودا یکی از ۴ طبایع بدن است که در صورت برهم خوردن تعادل آن، موجب بیماریهای بسیاری در بدن می شود.

نشانه های سودا

افسردگی، ترس، فکر وخیال، بیماری های روانی، یبوست مزاج، تیرگی رنگ، تیرگی ادرار، کک و مک و افکار منفی، لخته بودن خون قاعدگی، خواب آشفته، دائم با خود حرف زدن

درمان غذایی و مفرد سودا

سنای مکی، انار، عسل، زیتون، کشمش، بادمجان، سرکه، افتیمون، خوردن سویق بعد از غذا

درمان مرکب سودا در طب اسلامی

درمان گیاهی و دارویی سودا طبق نظر استاد تبریزیان در طب اسلامی، موارد زیر می باشد:

• مرکب ۱
•  سویق عدس
• سودابر (افتیمون)
• ملین (بسفایج)

علاج سودا

شانه زدن پشت سر، مسهل خوردن، فصد، قی، نوره، حمام (سونای بخار)

بدن ما دارای چهار طبع متفاوت است. که برهم خوردن تعادل هر یک از طبایع بدن، موجب بیمار شدن فرد می شود. هر انسانی باید از طبع بدن خود باخبر باشد و آن را متعادل نگهدارد تا دچار بیمار نشود. در این مقاله بطور مختصر شاخص ترین علایم غلبه طبایع چهارگانه را توضیح داده ایم که به شرح زیر می باشد:

دم (گرم و تر):

• جوش و خارش
• سنگینی اندامها

صفرا (گرم و خشک):

• گر گرفتگی و بی قراری
• داغی وگرما

سودا (سرد و خشک):

• یبوست (مقاوم)
• خشکی پوست

بلغم(سرد و تر):

• خلط پشت گلو
• کسل وسست بودن بدن

مزاج آواي آسماني:
آواهاي آسماني گرم اند، صداي مناجات و دعاها و سرودهاي اديان مختلف آسماني گرمي ايجاد مي کنند و آرامشي دل انگيز پديد مي آورند. موسيقي روح نوازي هستند که بر قدرت و مقاومت بدن مي افزايند.

صداي دعاي پدر بر سر سفره هنگامي که لب به سپاسگذاري باز مي کند و خداي را به خاطر نعمت هايش مي ستايد گرم است و بر گرمي غذاي سفره مي افزايد.

مزاج آواي قرآني: آواي قرآن گرم است، روح بخش است، و موجب افزايش قوت تن مي گردد. هر گاه گوش سپردن به آواي قرآني همراه با دل سپردن به معنا و مفاهيم آن باشد گرماي ويژه اي به تن مي دهد. آيه اي به ترس فرو مي برد، آيه اي به نشاط مي آورد، آيه اي به تفکر وا مي دارد، آيه اي قصه اي را از سر عبرت انگيزي بازگو مي کند، آيه اي نهيب مي زند، آيه اي به شوق مي آورد، آيه اي درس زندگي ميدهد، آيه اي از عملي زشت باز مي دارد، آيه اي به سوي عمل صالح فرا مي خواند،آيه اي جهنم سوزان را تعريف مي کند، آيه اي از بهشت و حوران سخن به ميان مي آورد، آيه اي جزايي را بر مي شمارد، و آيه اي سزاي عملي را توصيف مي نمايد، آيه اي به زبان تو از خداي استعانت مي جويد و راهنمايي مي طلبد، آيه اي خدا را وصف مي کند و توان زيبايي و قدرت و مهر او را بيان مي کند. برخي در قالب قصه اي، بعضي در لابلاي پندي و نصيحتي، بصورت امر يا نهي يا بشارت يا انذار، به شکل ايجاد حوزه تفکر و پندار.

با چند مثال؛ کاربرد مبحث مهم مزاج شناسی را برای شما بیان میکنم:

مثال اول:
 خانمی از  همکاران سابق ما اصرار زیاد داشتند که من در یک مسابقه کوهنوردی می خواهم شرکت بکنم وحتما بایداول بشوم.
گفتم شما 38 سال داری، و متاهل هستی؛ رقبایت چه کسانی هستند؟
گفت رقبای من دخترانی هستند که سنشان مابین 18 تا 25 سال است.
من به ایشان عرض کردم رقبای شما مجردند و توانمند.
اما ایشان اصرار داشت که من باید برنده شوم!!
از ایشان سوال کردم که چرا اصرارداری که برنده بشوی؟
پاسخ داد که جایزه موبایل می دهند،سفرخارج می دهند، چه و چه می دهند، زندگی مرا دگرگون می کند....
به ایشان توصیه کردم که شما یک قاشق مرباخوری فلفل با عسل مخلوط(قاطی) کن بخور، برو بالا بخور و گزارشت را به من بده. "یک قاشق با سه برابر عسل ".
حالا فلفل سفید هم باشد اشکال ندارد شما یک قاشق مرباخوری بخور. فقط برگشتنی گزارشت را به من بده.
برگشت و اطلاع داد که  برنده شده است. میگفت اگرقرار نبود درکوه سرطناب گروه را داشته باشم ،سرطناب گروه را می گذاشتم ومی رفتم بالا. یعنی فرد انقدر انرژی پیدا کرده بود.

مزاج بلغم:
آرتروز،آرتریت، رماتیسم تا MS، اینها استعداد بلغمی هاست. اگزما دراینها حداقل است.

مزاج سودا:
سوداوی ها درپوست ، استعداد اگزامایشان بالا است .
استعداد بیماری های افسردگی خاص، افسردگیهایی که باخودشانحرف می زنند، دفاع می کنندباخودشان ، استعداد وسواس شدن فوق العاده بالاست ولی استعدادفشارخون دراینها هست ولی کمترازدیگران. کلسترول وتری گلیسرید بازهمینطورکمتر. کلسترول ندارند یا کم دارند.استعداد تری گلیسریدشان بالاست ولی نسبت به دموی ها استعداد تری گلیسرید اینها پایین است. استعداد بیخوابی، درمغز، استعداد وزوز گوش ، بیخوابی دراینها بالاست.
 این ویژگیهای کلی است.
حالا ریز شویم. دوباره از اول شروع می کنیم...

اگر سودا از حد خودش بیشتر شود در اینجا سردی و خشکی هم بیشتر میشود:

که در ظاهر با یک نفر دارای تنی لاغر مواجه میشویم

یک لاغر دیگری داشتیم که ناشی از گرمی و خشکی بود آیا ظاهر آن با سردی و خشکیه  مساوی است؟

در پاسخ باید گفت که متفاوت است:
 سردی و خشکی موجب میشود که فرد دارای سینه ای پاکتی باشد که جمع شده است ولی یک نفر صفراوی دارای سینه کفتری است؛

 پس چون یک نفر سوداوی سینه اش جمع و جور است  باید دارای ریه کوچکتری باشد؛

 صفراوی بازوانش دوک داشت منتهی دوک باریک تیز بود ولی سوداوی بازوانش دوک ندارد دارای اندام لاغری صاف است.

 یک چاقی صاف داشتیم که در بلغمیها بود این لاغر صاف است.

اگر بلغم از حد خودش بیشتر شد:

 رنگ پوست روشن میشود چون مقدار خون کمتر است رنگ پوست روشن میشود و دیگر گندمگون نیست؛
 گلگون نیست؛
 زرد گونه نیست؛
 هر چه بلغمش بیشتر شد به طرف سفیدی گرایش پیدا میکند.

 اینجا هم سردی زیاد شده و هم تری افزایش یافته است پس استعداد چاقی وجود دارد؛
این چاقی با جنس چاقی که در دموی بود متفاوت است:
دموی چاقی بود ولی عضلاتش دوک داشت این چاقی صاف است و دوک عضلانی ندارد.
 بلغمیها وقتیکه که درشت بشوند مانند بشکه ای صاف میشوند بازو درشت است ولی صاف است ران ها هم به همین ترتیب هستند اندام میانی هم به همین ترتیب.

 هر چقدر رطوبت بالا رود پراکندگی مو کمتر میشود. مانند تن اطفال

زمانی که دم از 49 سی سی بالا رفت و 52 سی سی شد: گرمی و تری بالا میرودو به این دلیل این فرد درشت اندام است که به میزان رطوبت ممکن است درشت اندام تر از فرد معتدل باشد چون هم حرارت و هم رطوبتش بیشتر است بنابراین هم پرتحرک تر و پرحرارت تر و درشت اندام تر است.

این درشتی اندام در تمامی اندامهاست:
 هم استخوان هایش هم عضلاتش و هم چهره اش متفاوت است
چون گرمی بیشتری دارد این گرمی در قلب و کیسه صفرایش است
سر درشتری نسبت به فرد معتدل دارد
بینی درشت تری دارد و به تناسب میزان گرمی و خشکی در سر چشم هایش یا درشت تر می شود یا ریزتر؛ ممکن کسی صورت درشت وچشمان ریزتری داشته باشد که میزان صفرای بیشتری در سر داشته باشد.
 افراد دموی چشم های درشت تری نسبت به افراد صفراوی دارند.

اگر صفرای مقدر ما که یک سی سی تعریف کردیم بشود یک و نیم سی سی ، گرمی و خشکی زیادتر شده، و زمانی که گرمی و خشکی زیادتر شود از سردی و تری کاسته می شود. زمانی که رطوبت کم شود حجم کم می شود.

پس بنابراین با یک ویژگی تری روبرو هستیم که اندامش با یک فرد معتدل فرق می کند:

درشتی اندامی که فرد معتدل دارد فرد صفراوی ندارد، شانه هایش جمع می شود، بازوها و سینه اش جمع می شود و دوک عضلاتش حالت پهن ندارد.

به طور کلی از لحاظ قد بلندتر و باریکتر می شود.این بلندی با شیب کندی رو به شانه می رود شبیه کله قند.

در پراکندگی اندام شکل صورتش هم با فرد معتدل فرق می کند:

گفتیم که یکی از غذاهای هشتگانه بلعیدنی و نوشیدنی بود بعد تراوشات بزاقی که در اثر مصرف غذاهای هشتگانه دیگر در بدن اتفاق می افتد به این بزاق ما اضافه میشود، در بافت شناسی و سایر اعضا گفتند که ما هفتاد درصد غدد بزاقی را شناسایی کرده ایم و سی درصدش از جای دیگریست ما میگیم سی درصدش هم از همین هشت نوع غذاست از شادی، نشاط، غم، تماشای مناظر زیبا ، شنیدن آواهای زیبا، اینها مجموعه ی تراوشات بزاقی را کامل میکنند.

در این پست ادامه پست قبلی مزاج شناسی برای دوست داران طب اسلامی قرار میدهیم...

 در این بستر (خلقت) اولین مخلوقات گیاهان هستند.

ما نمی دانیم خداوند یک کاسنی یا خاکشیر خلق کرده و بذرش را تکثیر کرده یا بذرش را دست ملکه ای داده و پخش کرده به هر حال بذر تبلور عالی قوت و قدرت گیاه در یک دانه است. . .

ابزار تشخیص در طب اسلامی

   طب اسلامی  ابزار تشخیص مهمی در بررسی بدن در حالات مختلف منجمله بیماری دارد که دارای کارائی فراوان وجامعی میباشد که شرح مختصری از آن ذیلاً می آید:
الف: مزاج شناسی      ب: نبض         
 ج: بول (ادرار) وبراز(مدفوع)

الف: مزاج شناسی ( ارکان پنج گانه در طب اسلامی)
(بلطف خدا رکن پنجم در جلسات آینده تشریح خواهدشد)
 
   ابزار عمومی و فراگیر برای تشخیص در طب اسلامی طبایع و مزاج‌ها است، مزاج‌شناسی پایه و اساس تشخیص در طب اسلامی است، که باید به صورت اطلاعات عمومی بخش ساده آن را منتشر ساخت و بخش فنی آن را نیز به پزشکان(طبیبان) وافراد دارای زمینه مناسب آموخت.

دقت شود:در مزاج شناسی، جهان یک مجموعه به هم پیوسته ای تعریف می شود که تمام شکلها و اجزایش باید سرجای خودش باشد ( وقتها، فصلها، زمانها، غذاها، داروها، ازدواجها و ... ) مانند پازلی که حکیم باید هر قطعه ای را سر جای خودش بگذارد.

یک مزاج شناسی عامه است و یک مزاج شناسی فنی که در اختیار طبیب است و یک مزاج شناسی تخصصی است که طبیب متخصص اطلاع دارد.